Een verzwakt immuunsysteem versterken

Een verzwakt immuunsysteem versterken 

Immuniteit verwijst naar het vermogen van het lichaam om zijn integriteit te bewaren door de verschillende vreemde lichamen (antigenen = microben, allergenen, vreemde weefsels, enz.) die het binnendringen te herkennen en te elimineren. De immuniteit is afhankelijk van een complex systeem van diverse organen en molec

Wat zijn de 6 organen van het immuunsysteem?

De lymfoïde organen waken er voortdurend over dat geen enkel vreemd element de mooie harmonie in onze gezondheid komt verstoren. Deze organen zijn het beenmerg, de klieren, milt, amandelen, thymus en het lymfeweefsel. Van hieruit komt de eerste reactie van het immuunsysteem tegen antigenen.

Welke rol spelen antigenen?

Een antigen is een stof die door het immuunsysteem als onbekend wordt beschouwd, waardoor het antilichamen gaat produceren om deze stof te vernietigen.

Hoe organiseert ons immuunsysteem zich?

Het immuunsysteem steunt op 3 belangrijke barrières, fysieke of cellulaire, die verdedigingslinies worden genoemd. Elke verdedigingslinie heeft haar eigen kenmerken en werkwijzen. Ze kunnen alle drie door een aangepaste voeding of de aanvoer van specifieke micronutriënten worden versterkt.

1. De 1e linie verdedigen: de huid en het slijmvlies

De huid en de slijmvliezen vormen de eerste fysieke en natuurlijke barrière tegen agressors. De bestaan uit dicht opeengepakte epitheelcellen en zijn zeer ondoordringbaar. Dit schild wordt vaak versterkt door de aanwezigheid van haren of wimpers en door onze lichaamsafscheidingen die een beschermende laag vormen (talg, slijm). Sommige van onze organen (darmen, vagina, urinewegen, luchtwegen) hebben ook een beschermende laag van ‘goede’ bacteriën, die flora of microbiota wordt genoemd. Deze bacteriën verhinderen met name de adhesie en ontwikkeling van pathogenen die ziekten veroorzaken. 

Een gezonde huid en gezond slijmvlies beperken de binnendringing van externe stoffen. Daartoe is het belangrijk om een goede hygiëne te hanteren zonder te overdrijven. De huid heeft een beschermende lipidenlaag, maar ook microbiota, die heel kwetsbaar worden als u zich te vaak wast. Neutrale zepen zijn beter geschikt dan desinfecterende zepen in normale leefomstandigheden. Het slijmvlies van de neus, ogen en mond verliest zijn beschermend vermogen in vervuilde omgevingen (tabak, VOS, fijne partikels van automotoren, fijn stof) of bij onvoldoende hydratatie. Door binnenruimten te verluchten, de lucht te bevochtigen en regelmatig naar buiten te gaan kan u de uitdroging van het slijmvlies in neus, keel en oren tegengaan. Planten zoals weegbree, echinacea, duizendblad en olijfboom hebben een actieve werking op de luchtwegen.

Voor de instandhouding van een gediversifieerde darmflora die het lichaam in de eerste linie tegen schadelijke invloeden van buitenaf beschermt, is het aangewezen om gefermenteerde voedingsmiddelen, probiotica en prebiotica te consumeren.

2. De 2e linie aansporen: de niet-specifieke aangeboren immuniteit

Als de eerste barrière wordt doorbroken, wordt de tweede verdedigingslinie gevormd door immuuncellen. Deze aangeboren immuniteit wordt niet-specifiek genoemd omdat zij op dezelfde manier optreedt, ongeacht de aanval.

De aangeboren immuniteitsreacties

Er doen zich verschillende verschijnselen voor:

• Bepaalde witte bloedcellen, de mastocyten, herkennen het vreemde lichaam dat verantwoordelijk is voor de aanval en geven chemische ontstekingsmediatoren af.
• De chemische mediatoren zullen ook fagocyten, aantrekken, cellen die vreemde lichamen vernietigen door ze te "verslinden": dit wordt fagocytose genoemd.
• NK-cellen (naturalkillercellen) kunnen ook ingrijpen; zij vernietigen onze eigen cellen die door virussen zijn geïnfecteerd, dankzij eiwitten, perforines, die de dood van de cellen veroorzaken.

Tal van oligo-elementen en vitaminen ondersteunen het immuunsysteem tegen pathogenen. Hun rol is belangrijk maar vaak miskend. Zink, mangaan, koper, vitamine D en de antioxiderende functie van vitamine C dragen bij tot de instandhouding van deze immuniteit. Hoewel deze voedingsstoffen in een evenwichtige voeding zeker aanwezig zijn, kunnen ze in gevoelige perioden te veel worden geconsumeerd.

3. De 3e verdedigingslinie: de specifieke adaptieve immuniteit

Soms volstaat de aangeboren immuniteit van het lichaam niet om de ziekteverwekker te elimineren. Deze immuniteit steunt op 2 andere afweermechanismen: de humorale immuniteit en de cellulaire immuniteit. Elke immuniteitscel in deze systemen draagt op zijn membraan een receptor die slechts één type ziekteverwekker kan herkennen. Daarom spreken we van specifieke adaptieve immuniteit.

De humorale immuniteitsreacties

Het lichaam mobiliseert lymfocyten B die zich naar de plaats van infectie begeven. Zij activeren de productie van specifieke antilichamen, i.e. eiwitmoleculen die immunoglobinen worden genoemd. Het gehalte van deze antilichamen kan worden afgeleid uit analyses van het bloedserum.

De belangrijkste antilichamen zijn:

• IgG die in bloed en weefsels zitten;
• IgM die als eersten in de frontlinie komen;
• IgA die hoofdzakelijk in extracellulaire afscheiding zitten;
• IgE die allergische reacties reguleren;
• IgD die in het serum worden opgeslagen, komen in geringe hoeveelheden voor.

De cellulaire immuniteitsreacties

Deze reacties komen voornamelijk van de lymfocyten T die met de lymfocyten B samenwerken. Ze zijn bijzonder goed in het verdedigen van het lichaam tegen intracellulaire pathogenen, zoals virussen.

Het immunologisch geheugen

Lymfocyten B met geheugen vormen het patrimonium van het immuunsysteem. Net zoals schildwachten patrouilleren deze cellen in de bloedbaan, milt en lymfeklieren. Wanneer er een reeds bekende ziekteverwekker wordt ontmoet, wordt de lymfocyt B opnieuw geactiveerd en vervolgens tot cytoplasma omgevormd. Deze immuniteitscellen kunnen de kenmerken van de ziekteverwekker onthouden in tegenstelling tot macrofagen. Ze kunnen daarnaast ook heel snel de antilichamen produceren die de ziekteverwekker kunnen vernietigen. Hoe lang produceren plasmocyten betrouwbare specifieke antilichamen? Volgens onderzoekers hangt dit van de aard van het antigen af: van enkele maanden voor het coronavirus tot levenslang voor gele koorts bijvoorbeeld.

Hoe kunnen we het immuunsysteem op natuurlijke wijze versterken?

Het immuunsysteem kan worden verzwakt door een slechte gezondheid of minder blootstelling aan pathogenen. Minder bekend is de invloed van psychische factoren: stress, slechte slaapkwaliteit en sociaal isolement kunnen de afweermechanismen van het lichaam kwetsbaarder maken. Zo produceren de hersenen in een stresssituatie bepaalde moleculen (adrenaline, cortisol) die immunologische reacties minder doeltreffend kunnen maken.

Het is bijgevolg belangrijk om de kalmte te bewaren om het immuunsysteem te ondersteunen. Kies daarom voor een evenwichtige voeding, regelmatige fysieke activiteit, maar ook technieken zoals hartcoherentie, meditatie, oosterse ademhalingsoefeningen of gewoonweg elke dag een wandeling!