Darmflora en probiotica: bondgenoten van de immuniteit

Wat is de darmmicrobiota precies?

De darmmicrobiota, die beter bekend is onder de naam darmflora, is het geheel van levende micro-organismen, hoofdzakelijk Lactobacillus en Bifidobacterium bacteriën, die ons spijsverteringskanaal koloniseren. Het bestaat uit 100 miljard (of eerder 10¹³ of 10.000 miljard) bacteriën, die in symbiose met ons lichaam leven, en bij elkaar wel tot 2 kg wegen! Dit geheel neemt niet zoals de maagsappen alleen deel aan de vertering van voedingsmiddelen, maar speelt ook andere belangrijke rollen.

De bacteriën die samen de microbiota vormen, worden ook wel melkzuurbacteriën of probiotica genoemd en wonen dus samen in de darmbiotoop, waar ze elk hun bijdrage leveren in geval van een verstoord evenwicht: Lactobacillus acidophilus en Lactobacillus plantarum hebben een werking op de spijsvertering en spelen een belangrijke rol bij de regulering van ziekteverwekkers, Lactobacillus rhamnosus heeft een bevorderlijke werking op het immuunsysteem. Bifidobacterium infantis zou eerder een helper zijn van de orofaryngeale immuniteit.

Elk individu beschikt over een unieke microbiota, die soms als een volwaardig orgaan wordt beschouwd, waarvan de samenstelling niet alleen genetisch wordt bepaald maar ook door de omgeving (voeding met name) en andere factoren die wetenschappers nog niet hebben opgehelderd.

Eubiose en dysbiose van de darmflora

Wanneer de microbiota een evenwichtige diversiteit aan bacteriesoorten bevat, spreken we van eubiose. Wanneer de flora uit balans is, spreken we van dysbiose. Een verstoord evenwicht van de microbiota kan worden veroorzaakt door de voeding, ziekteverwekkers, een behandeling met antibiotica of zelfs stress. De dunne darm, de steunpilaar van onze gezondheid, kan dan minder doeltreffend zijn bij het vervullen van zijn verschillende functies en in het bijzonder in zijn reactie tegen aanvallen van buitenaf.

Probiotica en afweersysteem

De bijdragen die deze micro-organismen leveren aan het evenwicht van de natuurlijke afweer zijn dus talrijk:

• barrière-effect tegen de adhesie en ontwikkeling van ziekteverwekkers,
• verbetering van de ondoordringbaarheid van het darmslijmvlies,
• inductie van de productie van een beschermende slijmlaag in de darmen door de epitheelcellen van het slijmvlies,
• energietoelevering aan de cellen van het darmslijmvlies voor de groei en vernieuwing ervan.

Hoe kunt u de microbiota helpen om zijn functie te vervullen?

De aanvoer van prebiotica en micro-organismen die probiotica worden genoemd, stelt u in staat de natuurlijke lichaamsbarrières te verstevigen en het risico op dysbiose te beperken.

Probiotica of melkzuurbacteriën zijn bacteriën die lijken op de bacteriën die van nature in ons lichaam aanwezig zijn, in onze slijmvliezen. De meest gangbare bronnen van probiotica zijn zuivelproducten (melk, kaas, yoghurt, enz.) en gefermenteerde producten (kefir, zuurkool, karnemelk, enz.). Ze helpen het evenwicht te handhaven of te herstellen van de darmflora, die een fundamentele rol speelt in de afweermechanismen van de immuniteit.

Prebiotica zijn voedingsvezels die dienen als voedsel voor de bacteriën van de darmflora. Ze zijn te vinden in een gevarieerde voeding waarin fruit en groenten, en alle andere vezelrijke producten de overhand hebben. Prebiotica worden in de darm door de microbiota afgebroken tot een verbinding genaamd butyraat, die het darmslijmvlies en het immuunsysteem van de darmen activeert.

Wat zijn de nadelen van prebiotische en probiotische voedingsmiddelen?

Moderne voeding bestaat meestal uit gepasteuriseerde melkproducten en geraffineerde granen, maar bevat weinig fruit, groenten en peulvruchten. 

Het spijsverteringsstelsel is daardoor gewend geraakt aan een geringere aanvoer van probiotica en vezels. Het kan dan ook tijdelijk in de war raken door een verandering in het voedingspatroon. Daarom wordt aangeraden om probiotica en volkoren granen, rauwe groenten en peulvruchten geleidelijk in te voeren. 

Een voeding die goed is voor de gezondheid en de darmen

Wijzigingen doorvoeren in ons eetpatroon ten voordele van onze microbiota hoeft niet per sé een onoverkomelijke uitdaging te zijn. We kunnen geleidelijk meer fruit en groenten voor de vitaminen en prebiotische vezels, lactogefermenteerde voedingsmiddelen die rijk zijn aan probiotica, vette vis, paddenstoelen ... in onze maaltijden invoeren. Al deze voedingsmiddelen zullen het welzijn van onze darmmicrobiota ten goede komen. We kunnen nog alerter zijn tijdens seizoenswisselingen of wanneer we te maken hebben met een verlaagde immuniteit.

"Probiotische” voedingssupplementen

Voedingssupplementen worden samengesteld uit specifieke, in het laboratorium gekweekte probiotische stammen. Daarom vinden we altijd in de formuleringen: het geslacht (Lactobacillus, Bifidobacterium), de soort (infantis, acidophilus, breve...), evenals de identificatie van de stam (onderverdeling van de soort), die altijd wordt uitgedrukt in letters of cijfers: GG, DMS, bijvoorbeeld.

De darmmicrobiota en de invloed ervan op de algemene gezondheid is al decennialang het voorwerp van studie door onderzoekers. Hun onderzoeken zijn erop gericht om de stammen te isoleren en te identificeren om vervolgens het heilzame effect of de rol ervan in het evenwicht van de soorten te bepalen1. Vaak wordt de ontdekking van een soort beschermd door een patentaanvraag, wat de kweek en de verspreiding ervan mogelijk maakt. Bepaalde soorten worden op brede schaal gekweekt en aangeboden in de samenstelling van voedingssupplementen. Naar Lactobacillus rhamnosus GG, ontdekt in 1983, werd bijvoorbeeld een aanzienlijk aantal studies uitgevoerd, met name over het nut ervan in combinatie met antibiotica-inname.

Kve en levensvatbare bacteriën voor een beter resultaat

Het aantal in de producten aanwezige bacteriën wordt aangeduid met het acroniem ‘kve’ dat staat voor ‘kolonievormende eenheid’ geldig voor een dagelijkse dosis. Deze aanduiding moet verplicht op het product vermeld staan. Als het product meerdere stammen bevat, geeft Nutergia de kve’s per stam aan. Dit stelt iedereen in staat om een probioticum te kiezen in functie van zijn eigen behoeften, in het bijzonder een dysbiose of de ondersteuning van de darmimmuniteit tijdens de wintermaanden.

Om alles duidelijker te maken voor de consument heeft Nutergia er bij voor gekozen om de informatie over de miljarden bacteriën per dagelijkse dosis weer te geven. 

Onze voedingssupplements op basis van melkzuurfermenten zijn niet micro-ingekapseld en zijn samengesteld uit levensvatbare stammen die in de darmen weer tot leven komen omdat ze tegen maagzuur bestand zijn. 

Welke combinatie is gunstig voor het immuunsysteem?

Het aantal in de producten aanwezige bacteriën wordt aangeduid met het acroniem ‘kve’ dat staat voor ‘Kolonievormende eenheid’ geldig voor een dagelijkse dosis. Deze aanduiding moet verplicht op het product vermeld staan. Als het product meerdere stammen bevat, geeft de fabrikant de kve’s per stam aan. Dit stelt de consument in staat om een probioticum te kiezen in functie van zijn eigen behoeften, in het bijzonder een dysbiose of de ondersteuning van de darmimmuniteit tijdens de wintermaanden.

Probiotica worden soms gecombineerd met micronutriënten zoals vitaminen waaronder vitamine C of D, die geen deel uitmaken van de samenstelling van de microbiota maar de functies van het organisme ondersteunen ten voordele van de immuniteit: vermindering van vermoeidheid of bijdrage aan de normale werking van het immuunsysteem.

1. A C Ouwehand, A review of dose-responses of probiotics in human studies, 2016.